Kraina szczęśliwości w posiadłości Radziwiłłów. Trafisz tam po godzinie jazdy od Zelowa [ZDJĘCIA]

Arkadia to nazwa zmyślona. Wieś, w której powstał ogród możnowładców osiemnastowiecznej Polski, wcześniej nazywała się Łupia. Radziwiłłowie przemianowali ją po przyłączeniu do swoich włości w 1778 roku. Księżna Helena z Przezdzieckich Radziwiłłowa urządziła w niej swoją krainę szczęśliwości i zadumy.

Była inicjatorką powstania parku Arkadia niedaleko Nieborowa. Zaprojektowano go w stylu angielskim, zgodnie z trendami oświecenie. Wykształcona magnatka zadbała, by dzieło jej życia posiadało wszelki elementy o bogatej treści literackiej i symbolicznej.  Założycielka parku przewidywała go na miejsce swojego ostatecznego spoczynku. Znalazł się tam grób jej trzech kolejno zmarłych córek.

Arkadia księżnej Heleny Radziwiłłowej

W tym samym roku wybudowano pierwsze budowle parkowe, Grotę Sybilli, Kaskadę oraz Chatę przy Wodospadzie, wykorzystując głazy narzutowe z okolicznych pół. Następnie powstał Przybytek Arcykapłana, w którego ściany wmurowano rudę darniową oraz elementy lapidarne, w większości renesansowe.

Ogród w Arkadii zakładany od 1778 r. z inspiracji księżnej Heleny Radziwiłłowej należy do pierwszych w Polsce, powstałych pod wpływem szkoły angielsko-chińskiej, kompozycji o cechach początkowo sentymentalnych, wzbogaconych później o rys romantyczny.

Arkadia jest jednym z niewielu ogrodów sentymentalno-romantycznych w Europie, które przetrwały w nieznacznie zmienionej postaci. Ogród przetrwał w pierwotnych granicach. Kompozycja rozwijana była od końca XVIII w. po wiek XIX.

Świątynie dumania i zakątek melancholii

Razem ze świątynią Diany powstał Łuk Kamienny będący dla niej oprawą widokową. Rok później powstał Akwedukt, będący mostem nad kaskadą. W następnych latach powstał nagrobek na Wyspie Topolowej, chatki Filomena i Baucydy, Szałas Pustelnika, Brama Czasu, Zakątek Melancholii, wejście na Pola Elizejskie oraz krąg ołtarzy na Wyspie Ofiar. W latach 1795-1798 zbudowano Domek Gotycki z galerią arkadową i kaplicą oraz Dom Murgrabiego.

Początkowo park miał charakter sentymentalny, jednak około 1800 r. założycielka rozpoczęła rozbudowę parku oraz zmianę jego stylu na romantyczny.

Pola uprawne położone po drugiej stronie rzeki zostały włączone w granice parku. Następcą projektującego pierwotnie ogród Szymona Bogumiła Zuga został Henryk Ittar. Zaprojektował zrealizowany w 1801 r. Grobowiec Złudzeń, który służył jako kaplica parkowa poświęcona pamięci trzech, zmarłych przedwcześnie, córek Heleny Radziwiłłowej.

Projekt Ittara to również również Cyrk i Amfiteatr. W późniejszym czasie powstał Domek Szwajcarski oraz cieplarnia z inspektami.

Romantyczny ogród w Arkadii

Całość kompozycji wpisuje się w mit arkadyjski. Arkadia między innymi w mitologii greckiej była uważana za krainę szczęśliwości i obfitości. To w jej lasach miała polować mityczna bogini Artemida.

Osnowę przestrzennej kompozycji ogrodu stanowi Duży Staw z Wyspą Ofiar. Wokół jego północno-wschodniego krańca rozlokowane zostały najważniejsze budowle.

Pierwszymi, które powstały na brzegu spiętrzonego w 1781 roku wielkiego stawu arkadyjskiego, były Kaskada i Chata przy Wodospadzie, a nieco później Przybytek Arcykapłana i Świątynia Diany z plafonem Norblina wyobrażającym Jutrzenkę oraz Akwedukt.

W latach 1785-1789 został zbudowany na Wyspie Topolowej symboliczny Nagrobek Księżny z sentencją łacińską "Et in Arcadia ego", wzorowany na Grobowcu Jean Jacques Rousseau w Ermenoville, a także wzniesiona z polnych głazów Grota Sybilli, rustykalne Chatki Filemona i Baucydy oraz Łuk Kamienny, Zakątek Melancholii, Brama Czasu, krąg ołtarzowy na Wyspie Ofiar.

W południowej części ogrodu znajdują się pozostałości dawnego Cyrku - dwie skrajne cylindryczne „mety”, obelisk centralny oraz zrekonstruowany Grobowiec na Wyspie Topolowej, obecnie na brzegu rzeki Skierniewki. Przy południowo-wschodnim narożniku ogrodu,  usytuowane są tzw. Słupy Ittara, podkreślające powstałe po wybudowaniu Cyrku wejście do ogrodu. Na terenie ogrodu zachowały się liczne elementy architektoniczne i rzeźbiarskie.

Od 1945 r. zespół pałacowo-ogrodowy w Nieborowie i ogród romantyczny w Arkadii pozostają własnością Skarbu Państwa, w wieczystym użytkowaniu Muzeum Narodowego w Warszawie.

Park jest dostępny dla zwiedzających od marca do października w godzinach otwarcia muzeum. Po zamknięciu kas można przebywać na terenie parku aż do zmierzchu. Świątynia Diany jest czynna od połowy kwietnia do końca października. We wnętrzu tego pawilonu prezentowana jest cześć kolekcji sztuki antycznej oraz rzeźb antykizujących i kopii dzieł antycznych Heleny Radziwiłłowej.